اثر انگشت یکی از دقیق‌ترین و غیرقابل تکرارترین ابزارهای شناسایی در انسان است که در سیستم های بیومتریک مانند دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خطوط منحصربه‌فرد از دوران جنینی شکل می‌گیرند و در طول زندگی فرد بدون تغییر باقی می مانند. هر شخص دارای طرحی کاملاً مخصوص به خود است، اثر انگشت از ساختار پوست انسان شکل می‌گیرد که شامل سه لایه اصلی است: لایه‌ی سطحی یا اپیدرم، لایه میانی یا درم و لایه‌ی عمقی‌تر به نام هیپودرم. طرح اثر انگشت از برجستگی‌ها و فرو‌رفتگی‌هایی در اپیدرم تشکیل شده که الگوی آن توسط بافت‌های زیرین در لایه درم پشتیبانی می‌شود. آسیب‌دیدگی‌های شدید، استفاده مداوم از مواد شیمیایی یا اصطکاک بالا می‌توانند این ساختار را دچار اختلال کرده و باعث کاهش شفافیت یا از بین رفتن کامل آن شوند.
همانگونه که گفتیم اثر انگشت، یکی از ویژگی‌های زیستی منحصر به فرد انسان است که سال‌هاست برای شناسایی افراد، تشخیص هویت، و تحقیقات جنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما آیا انسان تنها موجودی است که دارای اثر انگشت منحصر به فرد است؟ شاید برای شما هم جالب باشد که بگوییم در دنیای حیوانات نیز گونه‌هایی وجود دارند که ردپای آن‌ها به طرز شگفت‌انگیزی شباهت به اثر انگشت انسان دارد. در این مقاله، به بررسی حیواناتی می‌پردازیم که مانند انسان، دارای الگوهای منحصر به فردی در نوک انگشتان خود هستند و اینکه چرا این ویژگی در آن‌ها شکل گرفته است.
اثر انگشت روی چه چیزهایی می ماند
حیوانات با اثر انگشت منحصر به فرد
| حیوان | ویژگی اثر انگشت | توضیحات |
| کوآلا | اثر انگشت مشابه انسان | اثر انگشت کوآلا به شدت مشابه اثر انگشت انسان است، به سختی از هم قابل تفکیک هستند. |
| نخستی | اثر انگشت منحصر به فرد | انواع مختلف نخستی‌ها مانند شامپانزه‌ها، اورانگوتان‌ها و گوریل‌ها نیز اثر انگشت منحصر به فرد دارند، |
| گوریل | اثر انگشت منحصر به فرد | اثر انگشت گوریل‌ها مشابه انسان است و می‌توان از آن برای شناسایی استفاده کرد. |
| شامپانزه | اثر انگشت منحصر به فرد | اثر انگشت در شامپانزه‌ها نیز همانند انسان، به‌طور خاص برای هر فرد منحصر به فرد است. |
| اورانگوتان | اثر انگشت منحصر به فرد | اورانگوتان‌ها همانند دیگر نخستی‌ها، اثر انگشت منحصر به فرد دارند که از آن برای شناسایی افراد استفاده می‌شود. |
اثر انگشت حیوانات و شباهت آن به انسان
اثر انگشت به عنوان یک ویژگی بیولوژیکی منحصر به فرد، نه تنها در انسان، بلکه در برخی حیوانات نیز یافت می‌شود. در اینجا پنج حیوان معرفی شده‌اند که اثر انگشت آن‌ها مشابه انسان است و در هر فرد از این گونه‌ها، اثر انگشت منحصر به فردی وجود دارد:
کوآلا
ویژگی اثر انگشت: اثر انگشت مشابه انسان
توضیحات: اثر انگشت کوآلا به قدری شبیه انسان است که حتی با میکروسکوپ نیز نمی‌توان آن‌ها را از هم تمایز داد. این شباهت باعث می‌شود که در برخی مواقع، اثر انگشت کوآلا و انسان در صحنه‌های جرم قابل اشتباه باشد.
نخستی
ویژگی اثر انگشت: اثر انگشت منحصر به فرد
توضیحات: نخستی‌ها شامل شامپانزه‌ها، اورانگوتان‌ها و گوریل‌ها هستند که هرکدام اثر انگشت منحصر به فرد دارند. اگرچه الگوهای اثر انگشت در این حیوانات مشابه انسان است، ولی در جزئیات آن‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد.
گوریل
ویژگی اثر انگشت: اثر انگشت منحصر به فرد
توضیحات: گوریل‌ها همانند انسان‌ها دارای اثر انگشت منحصر به فرد هستند. این ویژگی می‌تواند در شناسایی گوریل‌ها از دیگر حیوانات کمک کند.
شامپانزه
ویژگی اثر انگشت: اثر انگشت منحصر به فرد
توضیحات: شامپانزه‌ها نیز دارای اثر انگشت منحصر به فرد هستند. این ویژگی مشابه انسان‌ها است و می‌تواند به‌عنوان یک ابزار برای شناسایی و تفکیک افراد مورد استفاده قرار گیرد.
اورانگوتان
ویژگی اثر انگشت: اثر انگشت منحصر به فرد
توضیحات: اورانگوتان‌ها نیز مانند سایر نخستی‌ها، اثر انگشت منحصر به فرد دارند. این ویژگی به‌ویژه در زمینه‌های تحقیقاتی و علمی برای شناسایی آن‌ها استفاده می‌شود.
بهترین دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی
کوالا؛ شگفتی دنیای جانوران
یکی از شناخته شده‌ترین حیواناتی که اثر انگشت آن تقریباً غیر قابل تشخیص از اثر انگشت انسان است، کوآلا است. این جانور کیسه‌دار استرالیایی، دارای اثر انگشت هایی با الگوهای حلقوی و مارپیچی است که حتی زیر میکروسکوپ نیز به سختی از اثر انگشت انسان قابل تفکیک هستند.
طبق گزارشی از برنامه‌ی NOVA در شبکه PBS، اثر انگشت کوآلاها آن‌قدر شبیه انسان است که حتی در صحنه های جرم، ممکن است کارشناسان جنایی را به اشتباه بیندازد. پژوهشگران دریافتند که حتی با دقت میکروسکوپی، الگوهای برجستگی‌های پوستی (که به آن‌ها دِرما‌توگلیف‌ها گفته می‌شود) در کوآلا به‌قدری به انسان شباهت دارد که در برخی موارد از روی آثار باقی‌مانده روی سطوح نمی‌توان تفاوتی قائل شد.
این موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم کوآلاها از نظر تکاملی فاصله زیادی با انسان‌ها دارند؛ آن‌ها از کیسه‌داران هستند و ما از پستانداران جُفت‌دار. این نشان می‌دهد که شکل‌گیری اثر انگشت در آن‌ها نتیجه‌ای از تکامل همگرا است، به این معنا که ساختاری مشابه در گونه‌های متفاوت برای حل مشکلی مشابه به‌وجود آمده است.
چرا کوالا اثر انگشت دارد؟
تحقیقات نشان می‌دهد که اثر انگشت کوآلاها در درجه‌ی اول به دلیل نیاز آن‌ها به دقت در گرفتن و لمس کردن برگ‌ها و شاخه‌ها شکل گرفته است. کوآلاها رژیم غذایی بسیار خاصی دارند و عمدتاً از برگ‌های اکالیپتوس تغذیه می‌کنند. این برگ‌ها از نظر ظاهری بسیار به هم شبیه‌اند اما از نظر مواد مغذی تفاوت زیادی دارند. بنابراین کوآلا نیاز دارد با دقت بسیار بالا برگ‌ها را لمس و بررسی کند، و این دقت، نیازمند داشتن نوک انگشت حساس و الگوهای برجسته‌ای مانند اثر انگشت است.
حیوانات با اثر انگشت منحصر به فرد
هرچند کوآلا به‌عنوان مشهورترین نمونه شناخته می‌شود، اما تنها حیوانی نیست که دارای الگوهای منحصر به فرد در انگشتان خود است.
- نخستی ها (Primates)
برخی از نخستی ها مانند گوریل ها، اورانگوتان ها و شامپانزه ها نیز دارای اثر انگشت هستند. البته الگوهای اثر انگشت آن‌ها با انسان تفاوت‌هایی دارد، اما مانند انسان، هر فرد در این گونه‌ها نیز الگوی خاص خود را دارد.
بر اساس مقاله‌ای از وب‌سایت animals.mom، اثر انگشت در نخستی ها نیز به همان دلیلی شکل گرفته که در انسان دیده می‌شود: کمک به درک بهتر اشیا، گرفتن دقیق‌تر، و حفظ تعادل هنگام حرکت در میان شاخه‌های درختان. شامپانزه‌ها به دلیل مهارت‌های حرکتی پیشرفته، نیاز دارند اشیای کوچک را بگیرند و بررسی کنند، که الگوهای پوستی به آن‌ها در این فرآیند کمک می‌کند.
- پستانداران دریایی؟ نه دقیقاً
در حالی که پستانداران خشکی زی مانند کوآلا و نخستی ها دارای اثر انگشت هستند، تاکنون شواهدی دال بر وجود الگوهای مشابه در پستانداران دریایی مانند دلفین ها یا نهنگ ها گزارش نشده است. به نظر می‌رسد نیاز به دقت در گرفتن اشیا یکی از عوامل اصلی ایجاد اثر انگشت است، که در موجوداتی که در آب زندگی می‌کنند کمتر وجود دارد.
اثر انگشت یا الگوی منحصر به فرد؟
شاید بد نباشد به این نکته اشاره کنیم که برخی حیوانات اگرچه اثر انگشت ندارند، اما دارای الگوهای منحصر به فرد دیگر هستند. برای مثال:
- گورخر ها: نوارهای سیاه و سفید بدن هر گورخر مانند اثر انگشت انسان منحصر به فرد است.
- نهنگ های گوژپشت: شکل و الگوی دم هر نهنگ خاص خودش است و از همین طریق قابل شناسایی‌اند.
- سگ ها: نوک بینی سگ‌ها دارای الگویی منحصربه‌فرد است که مشابه اثر انگشت عمل می‌کند
. چه چیزی اثر انگشت را از بین میبرد؟؟؟
این مثال‌ها نشان می‌دهد که طبیعت از راه‌های مختلفی برای متمایز کردن افراد در هر گونه استفاده می‌کند. در پاسخ به سؤال اصلی که “اثر انگشت کدام حیوان مانند انسان منحصر به فرد است؟” باید گفت که کوآلا برجسته‌ترین و شگفت‌انگیزترین نمونه است. اثر انگشت این جانور به حدی شبیه انسان است که حتی کارشناسان جنایی را نیز سردرگم می‌کند. در کنار آن، نخستی‌ها نیز دارای اثر انگشت‌هایی با الگوی منحصربه‌فرد هستند که نشان از مسیر تکاملی مشترک آن‌ها با انسان دارد.
اثر انگشت نه‌تنها یک ابزار تشخیص هویت در انسان است، بلکه نشان‌دهنده‌ی پیوندی جالب میان ساختار بدن و نیازهای زیستی موجودات زنده است. این موضوع بار دیگر اثبات می‌کند که طبیعت، برای پاسخ به چالش‌های زیستی، راه‌حل‌هایی پیچیده، دقیق و گاهی شگفت‌انگیز ارائه می‌دهد؛ از نوک انگشت انسان تا پنجه‌ی یک کوآلا.
سوالات متعارف:
۱.سؤال: کدام حیوان بیشترین شباهت را از نظر اثر انگشت به انسان دارد؟
پاسخ: کوآلا؛ اثر انگشت کوآلا به حدی شبیه اثر انگشت انسان است که حتی با میکروسکوپ نیز به سختی قابل تمایز است.
۲. چرا کوآلا ها اثر انگشت دارند؟
پاسخ: برای کمک به لمس دقیق برگ‌ها و انتخاب بهترین نوع برگ اکالیپتوس در زیستگاه‌شان.
۳. آیا اثر انگشت کوآلا می‌تواند باعث اشتباه در صحنه جرم شود؟
پاسخ: بله، اثر انگشت کوآلا به‌قدری شبیه انسان است که می‌تواند کارشناسان جنایی را دچار اشتباه کند.
۴.آیا سایر حیوانات هم اثر انگشت منحصر به فرد دارند؟
پاسخ: بله، برخی نخستی‌ها مانند شامپانزه‌ها، گوریل‌ها و اورانگوتان‌ها نیز اثر انگشت منحصر به فرد دارند.
۵.چه نوع تکاملی باعث شده کوآلاها اثر انگشت پیدا کنند؟
پاسخ: تکامل همگرا؛ یعنی شکل‌گیری ساختاری مشابه در گونه‌های مختلف برای حل یک مشکل مشابه.
۶. آیا سگ‌ها اثر انگشت دارند؟
پاسخ: نه به صورت اثر انگشت، اما نوک بینی سگ‌ها دارای الگوهای منحصربه‌فردی است که می‌توان از آن‌ها برای شناسایی استفاده کرد.
۷: چرا پستانداران دریایی اثر انگشت ندارند؟
پاسخ: چون نیاز به گرفتن اشیاء یا لمس دقیق در محیط زندگی آن‌ها (آب) وجود ندارد.
۸. کدام ویژگی دیگر در برخی حیوانات مانند اثر انگشت در انسان منحصربه‌فرد است؟
پاسخ: نوارهای بدن گورخر، الگوی دم نهنگ‌ها، و نوک بینی سگ‌ها.
۹. آیا انسان و کوآلا از نظر ژنتیکی به هم نزدیک‌اند؟
پاسخ: خیر، انسان‌ها جُفت‌دار هستند ولی کوآلاها کیسه‌دارند؛ شباهت اثر انگشت آن‌ها نتیجه‌ی شباهت عملکردی است، نه نزدیکی ژنتیکی.
۱۰: آیا تمام حیوانات نخستی دارای اثر انگشت هستند؟
پاسخ: اکثر نخستی‌ها اثر انگشت دارند، اما شکل و وضوح آن ممکن است بین گونه‌ها متفاوت باشد.